Een nudge voor zelforganisatie

De zelforganisatie gaan jullie natuurlijk zelf herontwerpen. Zonder blauwdruk, zonder je iets van mij aan te trekken. Toch wil ik de prikkel van zelforganisatie wat verbeteren.

De wereld is individualistischer en er zijn grote gevaren dat de samenleving uit elkaar valt in concurrerende groepen. Maar we kunnen leren zelf te besluiten en rekening te houden met anderen. Anderen hebben immers andere kennis en andere vaardigheden dan wij. Er is een duwtje mogelijk een “nudge”, om mensen wat meer te laten kijken naar welbegrepen eigenbelang en zo naar het belang van de samenleving. Geef daarom voorrang aan mensen die in hun buurt voorzieningen zelf willen uitbaten, van buurthuis tot bibliotheek, van plein tot park. Geef huurders de kans een complex zelf te beheren en wat ze aan geld uitsparen in gezamenlijke voorzieningen te steken. Ze moeten dan wel leren naar elkaar te luisteren (blog).

Bevorder Alledaagse samenwerkende Democratie. Als mensen de kans krijgen hun eigen buurt vorm te geven, ontdekken ze weer het belang van integratie en mensen meenemen in de besluitvorming. Onze vertegenwoordigers regelen nu eenmaal niet alles, we vertrouwen er niet vanzelfsprekend op. Dus gaan we als we zo voortreffelijk zijn zelf besluiten in onze buurten en meer controleren en zelf meemaken hoe de politiek en de overheid werkt. We moeten zorgen dat er een dialoog ontstaat tussen mensen en niet tussen de overheid aan de ene kant en de mensen aan de andere kant.

Voer lekencontrole in als aanvulling op de vertegenwoordigende democratie. Ingelote burgers controleren de macht. Pakweg 100 burgers nemen deze burgerplicht jaarlijks op zich op basis van loting. Het lot bepaalt dat jij dit keer wat tijd investeert in controle op het openbaar bestuur. De rekenkamer staat hen bij. Zij kijken naar de publieke waarde die door beleid tot stand is gekomen, de sociale gevolgen er van en of dit leidt tot nieuwe prioriteiten. Daardoor kan op thema’s als werk, inkomen, duurzaamheid en welzijn een dialoog op gang komen. Uit de controle komen zo voorstellen voor de politieke agenda. Controle door gelote burgers kan ook ruimte geven om te zien hoe de gemeente omgaat met persoonsgegevens. Vergelijk het met de burgerjury om vertrouwen te behouden in het rechtssysteem. In die burgercontrole is ruimte voor nuance, twijfel en wijsheid.

En de mensen die controleren? Die worden misschien wel nieuwe ambassadeurs voor de democratie.