Vertegenwoordigende democratie verkleinen

Ik pleit niet voor grote veranderingen in de representatieve democratie. Het huis van Thorbecke kan opgekalefaterd worden, maar heeft zich steeds flexibel getoond. Partijen zijn onderdeel geworden van de lokale democratie en zijn al weer aan het verdwijnen. Lokale lijsten vullen steeds vaker de gemeenteraad.

Stemmen is de minst ongelijke manier om beleid te maken en uit de geschiedenis kunnen we leren dat de representatieve democratie flexibel is. En het rare is: met meer aandacht en ruimte voor burgerinitiatieven en burgerkracht is het noodzakelijker om meer te rekenen op die stembus om de macht weer gelijk te trekken tussen de mensen met invloed en een succesvol netwerk en de mensen die dat niet hebben.

De representatieve democratie kan bijgeschaafd worden, versterk de huidige representatieve door referenda, loting, burgerjury’s en burgervisitaties in te bouwen.

Maar hoeveel moet door de gemeenteraad ingevuld worden? Verklein de representatieve democratie op gemeentelijk niveau door te werken met feedback van burgers, buurtrechten en maatschappelijk aanbesteden. Er kan veel meer via zelforganisatie ingevuld worden. De overheid hoeft zich niet te richten op een dialoog mèt burgers maar moet meer gericht zijn op een dialoog tússen burgers. En bewoners kunnen betrokken worden bij het behouden van een goed beeld van de uitvoering door meer directe feedback vanuit hun eigen leefwereld op te halen.

Ik pleit ook voor een recht op subsidiariteit bij besluiten. Als een besluit op een te hoog niveau genomen wordt, krijgen burgers het recht met een beroep op subsidiariteit het besluit op een lager niveau te eisen, dichterbij de mensen waar het om gaat. Een juridisch college toetst.

Kijk of nieuwe instituties nodig zijn om de countervailing power tegenover de gemeente verder te versterken: Stel bijvoorbeeld de stadsdemocraat in. De stadsdemocraat kijkt naar de procedures voor participatie zoals de Rekenkamer kijkt naar de verantwoorde besteding van gelden.

De gemeenteraad kan veel experimenteren. Een mooi voorbeeld vind ik het idee van Kiezerskeus van Jan Veneman. Deskundigen en belanghebbenden ontwerpen minimaal drie beleidsrichtingen voor de zaken die ons allen treffen: zorg, veiligheid, onderwijs, enzovoort.– Ieder scenario wordt op internet getoond en uitgelegd, als in een toonkamer. De kosten staan erbij, en ook wat het op middellange termijn oplevert voor wie. De gemeenteraad stelt na een Kiezerskeus de beleidsrichting vast.

De gemeenteraad kan de detailcontroles op het ambtenarenapparaat overlaten aan bewoners en zich gaan richten op discussie over de publieke zaak. Gemeenteraadsleden moeten het gesprek voeren waar opwinding is en onenigheid. is, Agenderen wat niet vanuit het apparaat op de agenda komt.  Het gesprek in de samenleving aangaan. Wie niet los komt uit de ambtelijke stukken zal uiteindelijk weinig succes hebben. Daar is geen stelselwijziging voor nodig.

Kijk ook eens op ik verfris de lokale democratie