Zelforganisatie is weinig integrerend

Als de lokale gemeenschap weer van ons moet worden, moeten we ook verantwoordelijkheid nemen. Dat gebeurt nog niet, ook al neemt het aantal coöperaties rond bijvoorbeeld energie toe en zien we veel goede initiatieven. De zelforganisatie is veranderd.

Zelforganisatie vindt steeds meer virtueel plaats. Op Facebook en Twitter vinden we gelijkgestemden, de rest weten we te ontwijken. Politieke partijen zijn dood. De vakbond is nog steeds betekenisvol, maar is vooral sterk als ze zich ergens tegen verzet. Woningcorporaties zijn niet meer van de huurders. Verzekeraars zijn geen herkenbare onderlinge waarborgmaatschappijen van de verzekerden, ook al zijn de ziektekostenverzekeraars niet gericht op het maken van winst en koesteren zij soms ook hun karakter als zelforganisatie.

De Facebookpagina Nederland Ons Vaderland schopte het met weinig middelen tot ruim 250.000 likes en was uitsluitend gericht op het uitsluiten van anderen. Typisch een groep gelijkgestemden die zich met nieuwe middelen organiseert. Er zijn veel besloten groepen op Facebook die organiseren dat er nepnieuws verspreid wordt. Een Facebook-vriend van mij grijpt elke dag elk bericht over Marokkanen of Turken aan om de geesten te beïnvloeden en te doen alsof we van Marokkaanse en Turkse Nederlanders niet anders mogen verwachten dan dat ze opgroeien tot kleine of grote criminelen. Hij maakt zich oprecht zorgen en zet zich op zijn manier zelf in voor (zijn deel van) de samenleving. Feiten en suggesties worden verknipt en het spotlicht komt zo op de minderheid die de fout in gaat waardoor de meerderheid zich uitgekotst voelt (en ook wordt).

Meer mensen denken met eigenrichting de samenleving een bepaalde kant op te duwen. Al Qaida en de Islamitische Staat zijn organisatie van mensen die andersdenkenden uitsluiten. Individuen worden klaargestoomd om wapens te zijn om de Westerse Verlichte samenleving te verstoren en angst te zaaien. Een dierenactivist denkt de wereld te kunnen verbeteren door Pim Fortuyn te vermoorden. Een Islamextremist meent het recht te hebben iemand die de Islam beledigd te mogen vermoorden. De lijsttrekker van de op een na grootste partij kan al twaalf jaar niet zonder beveiliging over straat. Je kunt zijn ideologie verafschuwen, maar mensen kennen zich het recht toe met wapens zelf te besluiten.

De overeenkomst van deze vormen van zelforganisatie? Ze gaan niet meer in gesprek met anderen. Ze zenden alleen om mensen te beïnvloeden. Er is weinig eerbied voor feiten, want die zitten de meningen alleen maar in de weg.

Overigens zijn de gezinnen kleiner, er zijn meer gezinnen met een kind en meer samengestelde gezinnen. Het is waarschijnlijk dat dat de zelforganisatie ook verandert, omdat mensen meer gewend zijn hun leven zelfstandig vorm te geven. .